ยิปซัม
(Gypsum)
เกลือจืด
-แร่ยิปซัมชนิด Satin Spar มีเนื้อเป็นเสี้ยนๆ มีความวาวคล้ายใยไหม
-แร่ยิปซัมชนิด Selenite มีเนื้อเป็นแผ่นบางโปร่งใส
ไม่มีสี
-แร่ยิปซัมชนิด Alabaster มีเนื้อเป็นมวลเมล็ดอัดแน่น
สีขาว
คุณสมบัติทางฟิสิกส์ รูปผลึกระบบโมโนคลินิก
ผลึกมีลักษณะเป็นแท่งแบนปลายแหลมทั้งสองข้าง อาจเกิดเป็นรูปผลึกแผด
มีรอยแยกแนวเรียบ 3 แนวต่างกัน แต่ที่ชัดเจนมีแนวเดียวจนทำให้แตกเป็นแผ่นๆ
รอยแตกอีกแนวอาจเป็นรูปเว้าโค้งแบบก้นหอย หรือแตกเป็นเสี้ยนๆ ความแข็งตามมาตรของโมร์(Moh's scale) เท่ากับ 2 เป็นแร่ตัวหนึ่งในมาตรของโมร์ ถ.พ. 2.30 ความวาวคล้ายแก้ว หรือวาวคล้ายมุก คล้ายไหม ไม่มีสี หรือสีขาว
เทา หรือมีสีเหลือง แดง น้ำตาลอ่อนจนถึงน้ำตาลแก่ เนื้อโปร่งใสจนถึงโปร่งแสง
คุณสมบัติทางเคมี - สูตรเคมี CaSO4.2H2O
มี CaO 32.6 % SO3 46.5 % มี น้ำ (H2O)
26.9% หลอมตัวขั้นที่
3 ละลายในกรดเกลือเจือจางร้อน
ลักษณะเด่นและวิธีการตรวจ
อ่อนเล็บขูดเข้าเป็นรอยเนื่องจากเล็บมีความแข็งประมาณ 2.5 มีรอยแยกเรียบสมบูรณ์ 3
ทาง ละลายในกรดเกลือเจือจางที่ร้อน
การกำเนิด เกิดจากการตกตะกอนของน้ำทะเล
เนื่องจากน้ำทะเลระเหยตัวออกไปจึงมีการสะสมตัวเป็นชั้นๆเหมือนเกลือหิน
นอกจากนี้ยังพบเกิดอยู่ร่วมกับแร่ที่เกิดจากน้ำร้อนอื่นๆ เช่นในสายแร่ทองคำ
สังกะสี ตะกั่ว และทองแดงเป็นต้น
แร่ยิปซัมชนิด Selenite
แร่ยิปซัมชนิด Alabaster
แร่ยิปซัมชนิด Satin Spar
แหล่ง
ในประเทศไทยพบและมีการทำเหมืองที่จังหวัดพิจิตร อำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์ อำเภอทุ่งใหญ่
และอำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช อำเภอนาสารและอำเภอเวียงสระ
จังหวัดสุราษฎร์ธานี ที่พบแหล่งแต่ยังไม่มีการผลิตพบที่จังหวัดเลย
ปริมาณสำรองแร่ยิปซัมในประเทศไทย มีทั้งหมดประมาณ 200 ล้านตัน
-
ต่างประเทศพบมากที่ประเทศ
แคนนาดา สหรัฐอเมริกา จีน อิหร่าน เม็กซิโก ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย อินเดีย อิตาลี
โปแลนอียิป สเปน และสหราชอาณาจักร
ประโยชน์ ใช้ทำปูนปลาสเตอร์
เป็นส่วนผสมทำปูนซีเมนต์เพื่อให้ปูนแข็งตัวช้า ใช้ทำปุ๋ยและปรับสภาพดิน
ทำชอล์คเขียนกระดาน ทำแป้งนวล
ยิปซั่มชนิดซาตินสปาร์และอลาบาสเตอร์นำมาแกะสลักหรือใช้ทำเครื่องประดับเพราะมีเนื้ออ่อนง่ายต่อการแกะสลัก
ประเทศ |
ปริมาณการผลิต(ตัน) |
สหรัฐอเมริกา |
16,100,000 |
อิหร่าน |
11,000,000 |
แคนนาดา |
8,600,000 |
สเปน |
7,500,000 |
จีน |
6,800,000 |
เม็กซิโก |
6,300,000 |
ญี่ปุ่น* |
5,800,000 |
ไทย |
6,100,000 |
ฝรั่งเศส |
4,500,000 |
ออสเตรเลีย |
3,800,000 |
อินเดีย |
2,300,000 |
อิตาลี |
1,300,000 |
โปแลน |
1,200,000 |
อียิป |
1,900,000 |
สหราชอาณาจักร |
1,500,000 |
ประเทศอื่นๆ |
18,300,000 |
รวม |
103,000,000 |
หมายเหตุ
*ผลผลิตยิปซัมที่ประเทศญี่ปุ่นส่วนใหญ่เป็นยิปซัมสังเคราะห์ผลิตจากผลพลอยได้ของโรงกลั่นน้ำมันปิโตรเลียม
โดยการนำซัลเฟอร์ไดออกไซด์จากโรงกลั่นน้ำมันไปผสมกับหินปูนบดละเอียดได้เป็นยิปซัมสังเคราะห์